Trong Tiếu ngạo giang hồ, Độc cô cầu bại chỉ xuất hiện qua lời kể của Phong Thanh Dương khi truyền thụ Độc cô cửu kiếm cho Lệnh Hồ Xung. Theo lời kể của Phong Thanh Dương, Độc cô cầu bại là một người thông minh tuyệt đỉnh, là người đã sáng tạo ra Độc cô cửu kiếm, và nhờ kiếm pháp vô địch thiên hạ này, Độc cô cầu bại cũng không có địch thủ và ông ta thậm chí còn vui mừng biết bao khi có một người có khả năng khiến cho ông ta phải quay kiếm trở lại phòng thủ. Nguyên lý chung của Độc cô cửu kiếm là "con người là sống, chiêu số là chết, bất kỳ chiêu số nào hình thành, thì dù cao thâm đến đâu cũng có sơ hở, muốn đánh bại chỉ cần tấn công vào chỗ sơ hở đó". Người sử dụng kiếm không có chiêu số sẽ không có sơ hở, phải biết sử dụng kiếm biến hóa, linh hoạt như nước chảy mây bay, tiện thế nào dùng như thế, không bị ép vào khuôn phép. Độc cô cửu kiếm không có phòng thủ, mà dùng chính tấn công làm phòng thủ. Triết lý của Độc cô cửu kiếm chính là sự linh hoạt, không ép mình vào những quy tắc cứng nhắc, dựa trên các triết lý của triết học Lão giáo, dạy con người sống linh hoạt theo các quy luật của thiên nhiên.

Độc cô cửu kiếm có tất cả chín chiêu:[1]

• Tổng quát thức: Là các quy luật chung, các quy tắc biến hóa trong kiếm thuật: di chuyển, quan sát, tấn công... Các biến hóa trong tổng quát thức dựa trên các quy luật biến hóa của bát quái trong Kinh Dịch với 360 cách biến hóa.
• Phá kiếm thức: Là các quy tắc phá giải tất cả các loại kiếm pháp.
• Phá đao thức: Các quy tắc phá tất cả các loại đao pháp, từ đơn đao, song đao, đại đao, liễu diệp đao, quỷ đầu đao, trảm mã đao...
• Phá thương thức: Quy tắc tấn công các đối thủ sử dụng thương, kích, côn, bổng, trượng, gậy...
• Phá tiên thức: Hóa giải cương tiên, cương thích, trủy thủ, thiết bài, thiết giản, điểm huyệt...
• Phá sách thức: Phá trường sách, nhuyễn tiên, tam thiết côn, thiết liễn, lưu tinh trùy...
• Phá chưởng thức: Hóa giải các loại võ công sử dụng trực tiếp chân, tay, công lực. Bao gồm các loại quyền, cước, đoản đả, cầm nã, trảo thủ, chỉ pháp, chưởng pháp... "Ðối phương dám để tay không địch với trường kiếm thì dĩ nhiên võ công họ đã cao thâm ghê gớm. Ðại phàm những tay cao thủ võ học, võ công đến mực thượng thặng thì trong tay có binh khí hay không cũng chẳng xa nhau là mấy."
• Phá tiễn thức: Dùng để phá các loại mũi tên, ám khí... "Muốn luyện thức này thì trước hết phải học nghe tiếng gió để phân biệt là ám khí gì ở phương nào bắn tới. Chẳng những chỉ dùng trường kiếm để gạt mọi thứ ám khí của địch nhân bắn tới mà còn mượn sức của đối phương để phản kích lại, tức là dùng món ám khí của địch nhân bắn tới để bắn ngược lại địch nhân." Một minh họa điển hình của chiêu thức này là Lệnh Hồ Xung dù mất hết nội lực vẫn sử dụng một chiêu kiếm xuất thần đâm mù mắt 15 đại cao thủ vây quanh.
• Phá khí thức: Dùng để hóa giải các đối thủ có nội công đã đến mức thượng thừa. Theo Phong Thanh Dương thì thức này rất trừu tượng và khó luyện. Lúc dạy cho Lệnh Hồ Xung thì Phong Thanh Dương chỉ truyền thụ khẩu quyết, ông cũng nói rằng Lệnh Hồ Xung cần phải rèn luyện thức này thêm 20 năm nữa mới có thể sử dụng và tranh hùng với cao thủ trong thiên hạ. Trong suốt những lần giao tranh của bộ tiểu thuyết, Lệnh Hồ Xung chỉ sử dụng được 8 chiêu đầu của "Độc Cô Cửu Kiếm", "Phá Khí Thức" chưa được dùng lần nào.

9 chiêu kiếm thuật Độc cô cửu kiếm bao hàm một nguyên lý duy nhất: "Dĩ vô chiêu địch hữu chiêu". Phong Thanh Dương đã dạy Lệnh Hồ Xung rằng Kiếm Ma là người thông minh tuyệt đỉnh, học kiếm pháp của Kiếm Ma thì chỉ có thể dùng một chữ "ngộ", không thể học theo cách nhớ chay. Phong Thanh Dương nhiều lần mạt sát Nhạc Bất Quần dạy hư học trò, không cho học trò không gian phát triển, cứ ép buộc phải chính xác từng chiêu từng thức, chẳng khác gì biến học trò thành ngựa gỗ trâu đá.

Phong Thanh Dương nói rằng: "Học thuộc được 300 bài thơ Đường thì cứ cho là mình biết ngâm thơ, nhưng bảo tự sáng tác lấy một bài thơ thì vị tất đã làm nổi". Ông chủ trương rằng: "Chiêu thức là chết, người là sống. Học kiếm thì phải luôn linh hoạt sáng tạo, dùng chiêu thức thì phải như nước chảy mây trôi, không cần chính xác từng tí nhưng phải quán triệt với nhau từ đầu đến cuối. Sau đó thì quên đi những gì đã học, cứ theo bản năng mà sử dụng. Càng quên đi những gì đã học thì ra tay càng không có chiêu số, kẻ địch không sao phá được. Đó chính là cảnh giới vô chiêu."